สาระประมวล
ความมุ่งหมาย เพื่อให้นายทหารนักเรียนได้ทราบถึงหลักการพื้นฐานของวิชาตรรกวิทยา
(Logic) ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินการทางความคิด
อันจะส่งผลให้นายทหารนักเรียนมีทักษะของการแสดงความคิดที่เป็นระบบและมีความเป็นเหตุเป็นผล
ขอบเขตการศึกษา บรรยายถึง ความหมายทั่วไปของความคิด การให้เหตุผลแบบนิรนัย (Deductive Reasoning)
การให้เหตุผลแบบอุปนัย (Inductive
Reasoning)
หลักฐานที่จะนำมาประกอบการพิจารณาหาเหตุผล
และลักษณะของการใช้ความคิดที่ไม่ถูกต้องหรือเหตุผลวิบัติ (Fallacies)
สาระคู่มือ
๑. จุดสำคัญ
โสเครตีส นักปรัชญาชาวกรีกได้เเสดงให้เห็นถึงความสำคัญของการคิดและการพูดไว้ว่า
ในการพูดนั้น ผู้พูดจะต้องมีคุณสมบัติหลายประการ ซึ่งสองประการแรกได้แก่
หนึ่งผู้พูดจะต้องเป็นนักปรัชญาคือรู้ความจริงในเรื่องที่พูด
และสองจะต้องเป็นนักตรรกศาสตร์คือรู้จักการวิเคราะห์และสังเคราะห์ในเรื่องที่จะพูด
จากคำกล่าวนี้ จะเห็นได้ว่า โสเครตีสได้โยงความสัมพันธ์ของการคิดและการพูดไว้กับปรัชญา (Philosophy) และตรรกวิทยา
(Logic) ปรัชญา
เป็นวิชาที่ว่าด้วยหลักของความเป็นจริง
ส่วนตรรกวิทยาเป็นวิชาที่ว่าด้วยกฎเกณฑ์การใช้เหตุผล ดังนั้น
การคิดและการพูดที่ดีนั้นจะต้องอยู่บนพื้นฐานของความเป็นจริงและหลักของเหตุผล ทั้งนี้เมื่อพิจารณาการบริหารงานกองทัพ
กระบวนการคิดจึงจัดเป็นเครื่องมือในการดำเนินงานขั้นพื้นฐานซึ่งจะนำไปสู่กระบวนการรวบรวมข้อมูลหลักฐาน
และกระบวนการถ่ายทอดความคิดต่อไป
หากสามารถนำเอากรอบของความเป็นจริงและการใช้เหตุผลมาพิจารณาใช้ให้เกิดประโยชน์แล้ว ก็จะทำให้กระบวนการคิดเพื่อแก้ปัญหาหรือการพัฒนางานของกองทัพเป็นไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ
๒. จุดมุ่งหมาย
เพื่อให้นายทหารนักเรียนได้ทราบถึง
พื้นฐานของวิชาตรรกวิทยา (Logic) ซึ่งเป็นวิชาที่ว่าด้วยความเป็นเหตุเป็นผล
และสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้จริงกับกระบวนการคิดและการถ่ายทอดความคิดในการพิจารณาแก้ไขปัญหา
และการพัฒนางานของกองทัพ
๓. ขอบเขต
กล่าวถึงความหมายของความคิด
การใช้เหตุผลแบบนิรนัย การให้เหตุผลแบบอุปนัย หลักฐานที่จะนำมาใช้ในการประกอบการพิจารณาเหตุผล
และลักษณะของการใช้ความคิดที่ไม่ถูกต้อง
๔. วิธีดำเนินการศึกษา
บรรยาย ๖ ชั่วโมง
๕. ประเด็นคำถามสำคัญ
คำถามที่ ๑ อะไรคือข้อแตกต่างระหว่างความจริง
(Fact) และความคิดเห็น
(Opinion)
คำถามที่ ๒ หลักฐานที่ใช้ในการประกอบการพิจารณาเหตุผลมีอะไรบ้าง
คำถามที่ ๓ ความหมายของการใช้เหตุผลแบบอุปนัย
และแบบนิรนัยคืออะไร
คำถามที่ ๔ กระบวนการคิดอย่างมีเหตุผลมีประโยชน์ต่อการบริหารงานของ
ทร.อย่างไร
และมีแนวทางที่จะนำมาใช้เพื่อให้เกิดประโยชน์อย่างเป็นรูปธรรมได้อย่างไร
๖. เอกสารประกอบการศึกษา
๖.๑ เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์, ศาสตราจารย์ ด๊อกเตอร์. ผู้ชนะ ๑๐ คิด.
๖.๒ พอล สโลน. ทักษะการคิดด้านขวาง (Lateral
Thinking Skill).
๖.๓ ไพโรจน์ แก่นสาร, นาวาโท. การคิดอย่างมีเหตุผล, ๒๕๓๒.
๖.๔ ไพโรจน์ แก่นสาร, พลเรือโท. การคิดอย่างมีเหตุผล.
๖.๕ ภาควิชาปรัชญา, คณะอักษรศาสตร์, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. การใช้เหตุผล ตรรกวิทยาเชิงปฏิบัติ.
๖.๖ เอ็ดเวิร์ด เอด โบโน, ด๊อกเตอร์. คิดแนวข้าง (Lateral Thinking).
๖.๗ Michael
LeBOEUF. Creative Thinking.
๗. เอกสารอ่านประกอบเพิ่มเติม
๗.๑ คู่มือวิชาเสนาธิการกิจเบื้องต้น,
กองวิชาเสนาธิการกิจ, ๒๕๕๒